Anhor.uz иқтисодий шарҳловчиси Абдулла Абдуқодировнинг ёзишича, Coca-Cola Bottlers Uzbekistan, Ltd улушларини сотиш жараёнининг бутун механизмини ва мураккаблик даражасини тушуниш учун бир неча муҳим жиҳатларга эҳтибор қаратиш зарур:
Биринчидан. CCBU, TCCEC ва TCCC ўртасидаги қуйиш ҳақидаги келишувга мувофиқ Coca-Cola Bottlers Uzbekistan, Ltd МЧЖ компанияси ўзининг катталиги бўйича иккинчи иштирокчиси (42,882% миқдордаги улуш билан) The Coca-Cola Export Corporation компанияси (қуйида — TCCEC) ва савдо белгисининг соҳиби The Coca-Cola Company (қуйида — TCCC) компанияси томонидан Coca-Cola брендлари остидаги маҳсулотларни Ўзбекистонда қуйиш, ўраш, дистрибуция қилиш ва сотишга вакил қилинган.
Моҳиятига кўра Coca-Cola Bottlers Uzbekistan, Ltd МЧЖ компаниясининг на асосий фондлари, на молиявий активлар сотувлар предмети ҳисобланади. Айнан The Coca-Cola Company маҳсулотини қуйиш ҳақидаги келишув сотилади.
Иккинчидан. Компанияда корхонани хусусийлаштириш бўйича ўз шартларини амр қиладиган иккинчи йирик ҳамкор мавжуд бўлиб, бу шартларни эътиборсиз қолдириш активнинг энг қимматли таркибий қисмининг – Coca Cola бренди билан аффилланганликнинг йўқолишига олиб келади;
Учинчидан. The Coca-Cola Company мустақилликнинг илк йилларида Ўзбекистон бозорида қандай пайдо бўлганини ва ҳозир сотилаётган актив 2014-2016 йилларда национализация қилинганини эсда тутиш муҳим. Бошқача қилиб айтганда, хусусий мулкни активнинг номинал ёки реал мулкдоридан бегоналаштириш қонунийлиги ҳақидаги халқаро суд муҳокамалари хавфи мавжуд.
Ушбу мураккаб шароитларда Давлат активларини бошқариш агентлиги танлов асосида ушбу савдони шаффоф амалга ошириш учун консультантлар консорциумини ёллайди. Айтиш жоизки, Rothschild & Cie компанияси бошчилигидаги консультантлар консорциумига Ўзбекистоннинг барча йирик корхоналари ҳавас қилган бўларди. Консультантлар орасида ютиш ва харид қилиш бўйича битимларни (mergers and acquisitions – M&A) амалга оширишда улкан тажрибага эга Dentos компанияси (юридик аудит) ва молиявий аудитни ўтказувчи бутун жаҳонга машҳур KPMG консалтинг компанияси каби таниқли компаниялар ҳам бор. The Coca-Cola Company компаниясининг ўзи эса компаниянинг техник-технологик аудитини ўтказиши мумкин.
Муаллифнинг ёзишича, Давлат активларини бошқариш агентлиги эълонида активларни сотиш бўйича асосий ва қўшимча шартлар ҳамда ғолибни саралаб олиш мезонлари мутлақо аниқ баён этилган. Бироқ стратегик инвесторни жалб этиш бўйича экспертларга Ўзбекистон Коррупцияга қарши курашиш агентлигининг “даъвогарларга қўйилган ҳаддан ташқари юқори ва асоссиз талаблар”ни қайта кўриб чиқиш бўйича талаби тушунарсиз бўлиб қолмоқда. Фақат “Coca-Cola Ichimligi Uzbekiston, Ltd. компаниясини хусусийлаштириш жараёнида қонун ҳужжатларининг бузилиши ҳақидаги тадбиркорлар ва ижтимоий тармоқлар фойдаланувчиларининг мурожаатлари”ни ўрганиш асосидагина шундай хулосаларга келиш мумкинлигининг ўзи ҳайрон қолдиради кишини.
Битимни ташкиллаштиришда бир-икки битимдан даромад олишдан ҳам кўра ўзининг халқаро обрўси ҳақида кўпроқ ўйлайдиган улкан битимлар портфолиосига эса Rothschild & Cie каби компаниялар қатнашаётганида, хусусийлаштиришга бўлган ёндашувларнинг шаффофлиги ва ҳалоллигидан ташвишланмаса ҳам бўлади.
Материал анча босиқ ёзилган, ўқишни тавсия қиламиз.
